Wat is slaapapneu?
Alles wat u moet weten.
Veel mensen lijden aan een slaapapneusyndroom (SAS) en zijn daardoor chronisch ziek. SAS gaat meestal niet meer spontaan over, maar begeleidt de patiënt de rest van zijn leven. Het is inmiddels onomstreden dat dit een ziekte is die serieus moet worden genomen. Naast de vervelende symptomen zijn het vooral cardiovasculaire aandoeningen die patiënten in gevaar brengen als gevolg van slaapapneu. Er is ook een significant risico op ongevallen door ernstige vermoeidheid. Slaapapneu is dus zeker geen modeziekte.
Het woord "apneu" betekent ademstilstand. Slaapapneu is een ademstilstand tijdens de slaap en behoort tot de slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen. Er is sprake van apneu wanneer iemand minstens tien keer per uur gedurende minstens 10 seconden stopt met ademen. Deze ademstilstanden kunnen tot enkele honderden keren per nacht voorkomen en in uitzonderlijke gevallen langer dan een minuut duren. Dit kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Hoewel slaapapneu tegenwoordig een erkende ziekte is, wordt het niet meteen door alle artsen herkend. Deskundigen schatten dat de meerderheid van de getroffen mensen geen diagnose en dus geen behandeling krijgt.
Drie vormen van slaapapneu.
Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen worden over het algemeen onderverdeeld in twee vormen: obstructief en centraal slaapapneu. Er kunnen echter ook mengvormen voorkomen.
Obstructief slaapapneu.
Bij obstructief slaapapneu (OSA) worden de ademstilstanden veroorzaakt door obstructies (blokkades in de luchtwegen). De spieren van het lichaam ontspannen zich tijdens de slaap. Dit kan leiden tot complete obstructie van de bovenste luchtwegen. Door zo'n ademstop krijgt het lichaam onvoldoende zuurstof. Bovendien dalen de hartslag en de bloeddruk, en slaat het ademhalingscentrum in de hersenen alarm en triggert een wekreactie. De getroffene is kort wakker, meestal zonder het te beseffen. Het slaapritme wordt verstoord, het hart gaat sneller kloppen en de bloeddruk stijgt. Deze korte wekreactie wordt ook wel arousal genoemd.
Centraal slaapapneu.
Centraal slaapapneu wordt veroorzaakt door een verstoring van het ademhalingscentrum in de hersenen tijdens de slaap. Hierdoor vallen het middenrif en de ademhalingsspieren plotseling stil. Door het ontbreken van de ademhalingsprikkel krijgt het lichaam te weinig zuurstof.
Gemengd en complex slaapapneu.
Bij gemengd apneu lijdt de getroffen persoon zowel aan obstructief apneu als aan centraal apneu.
Mogelijke oorzaken van slaapapneu.
OSA kan iedereen overkomen. De oorzaken zijn divers en vaak niet eenduidig aanwijsbaar, omdat ze vaak in combinatie optreden.
- Slaap- en kalmeringsmiddelen
- Verslapping van de spieren in de mond- en/of keelholte
- Overgewicht
- Alcoholgebruik
- Scheef neustussenschot
- Neuspoliepen
- Aangeboren foutstand van de onderkaak
- Stress en overbelasting
- Slechte slaaphygiëne
Gevolgen van slaapapneu.
Mensen met slaapapneu merken vaak niet dat ze wakker worden. Maar deze wekreactie verstoort wel hun natuurlijke slaapproces: ze komen nauwelijks nog in diepe slaap, terwijl dat nodig is om voldoende te kunnen herstellen. Dit gaat ten koste van de kwaliteit van leven. Bovendien neemt ook het risico op ongelukken in huis, op het werk of bij het autorijden duidelijk toe.
- Afname van kwaliteit van leven en levensverwachting
- Diabetes
- Hartfalen
- Hartstilstand
- Hartinfarct
- Beroerte
- Benauwdheid, hartritmestoornissen
- Depressie
- Migraine
- Impotentie
- Hoge bloeddruk
Diagnostiek van slaapapneu.
Mensen die last hebben van slaapstoornissen, moeten allereerst een bezoek brengen aan hun huisarts. Die kan vaststellen of de klachten overeenkomen met de symptomen van een slaapgerelateerde ademhalingsstoornis. Is dat het geval, dan krijgt de patiënt een doorverwijzing naar een slaapgeneeskundige. Dat kan bijvoorbeeld een longarts, internist of KNO-arts zijn. De aansluitende diagnose omvat meerdere stappen. Doorgaans vindt er eerst een vooronderzoek plaats in de vorm van een polygrafie, waarbij een klein diagnostisch apparaatje mee naar huis wordt genomen om er een nacht mee te slapen. Dit diagnostisch apparaatje meet tijdens de slaap onder andere ademhaling, hartslag, snurkgeluiden en zuurstofsaturatie. Bovendien registreert het welke slaaphouding de patiënt op welk tijdstip aanneemt en of er sprake is van ademstilstanden. Wijzen de resultaten op slaapapneu, dan krijgt de patiënt een verwijzing voor een slaapkliniek. In het Sleep Breathing Centre wordt uitgebreid slaaponderzoek gedaan. Aan de hand van deze zogeheten polysomnografie kan de uiteindelijke diagnose worden gesteld. Bij ontslag wordt de patiënt geïnformeerd over de behandelingsmogelijkheden voor slaapapneu.
Om erachter te komen of u aan slaapapneu lijdt, kunt u beginnen met uzelf te observeren. Heeft u last van slecht slapen? Bent u overdag vaak erg moe, snurkt u of stopt u soms met ademen? Maak dan een afspraak met uw huisarts, KNO-arts of longarts. Zij gaan samen met u op zoek naar de oorzaak van uw snurken. Mogelijk krijgt u een klein diagnostisch apparaatje voor onderzoek mee naar huis. Dat meet en registreert uw polsslag, luchtstroom, ademhalingsinspanning, lichaamshouding en zuurstofsaturatie van het bloed (soms ook snurkgeluiden). Na deze zogeheten polygrafie moet u het apparaatje de volgende dag terugbrengen. De resultaten worden dan geanalyseerd en uw behandelaar bespreekt de vervolgstappen met u.
De polygrafie is onderdeel van een stapsgewijze procedure die wordt gebruikt om onder andere slaapapneu te diagnosticeren. Naast de anamnese en het lichamelijk onderzoek omvat deze procedure ook polygrafie en polysomnografie, het onderzoek in de slaapkliniek.
De ernst van slaapapneu kan worden beschreven aan de hand van twee indices. De apneu-index (AI) geeft het gemiddelde aantal ademstops van minstens tien seconden per uur per nacht aan. De apneu-hypopneu-index (AHI) kijkt ook naar significant afgevlakte ademhaling. Vanaf 15 adempauzes per uur wordt dit geclassificeerd als matig obstructief slaapapneu . In het verleden werden adempauzes alleen als pathologisch beschouwd, wanneer er overdag problemen optraden, zoals ernstige vermoeidheid of concentratieproblemen. Er is sprake van ernstig obstructief slaapapneu bij een AHI-waarde vanaf 30.
Deze indices worden ook tijdens de therapie gebruikt om te controleren of deze succes heeft.
De diagnose slaapapneu betekent dat u lijdt aan een chronische ziekte. In eerste instantie kan dit een verontrustend gevoel zijn, maar het is ook een verklaring voor de symptomen. Helaas is het niet mogelijk om de oorzaak, dat wil zeggen de aandoening als geheel, weg te nemen. Wel kunnen de symptomen zowel overdag als 's nachts vrijwel volledig worden verholpen, zodat de kwaliteit van leven verbetert.
Bij ernstige slaperigheid overdag en zonder behandeling moeten activiteiten met een risico op ongevallen, zoals verkeer of werk, worden vermeden. Uw behandelend arts zal de vervolgstappen met u bespreken en individuele behandelingsopties voorstellen. Hierbij kunnen ook eventuele vragen over de therapie worden opgehelderd.
Als u zich afvraagt of in uw geval een operatie zinvol is, kunt u het beste uw arts raadplegen. In het geval van anatomische bijzonderheden, zoals vergrote keelamandelen, bestaat er eventueel een mogelijkheid de vernauwing van de bovenste luchtwegen operatief te verwijden of te verminderen. In het algemeen moet worden opgemerkt dat elke ingreep risico's met zich meebrengt, afhankelijk van de omvang van de ingreep. Bovendien moet voor een operatie de exacte oorzaak van het snurken worden vastgesteld. Ademmaskertherapie bestrijkt daarentegen een groter gebied en behandelt de gehele bovenste luchtwegen.
Controles zijn altijd aan te raden als er problemen optreden met de therapie, als u denkt dat dit nodig is of als er een klinische noodzaak is. Daarnaast raadt de Duitse vereniging voor slaaponderzoek en slaapgeneeskunde DGSM aan om het succes van de therapie ongeveer zes maanden na aanvang van de behandeling en daarna elke één tot twee jaar te laten controleren door een specialist in slaapgeneeskunde. Regelmatige controle van de therapie helpt om het succes van de therapie te garanderen.
